Monday, February 13, 2012

Intervistat Oliver Friggieri


     
      1.      Ħafna qraw dwarek f’intervisti bħala kittieb ta’ rumanzi, novelli u l-bqija. Hawn xtaqt nistaqsik tgħid ftit dwarek innifsek kemm bħala bħala missier u anki bħala nannu.

L-esperjenza tiegħi ta’ missier hi marbuta ma’ binti Sara, tifla li llum hi għalliema u omm ta’ żewġt itfal li bis-saħħa tagħhom bdejt nitgħallem x’jiġifieri tkun nannu. Fir-rumanzi It-Tfal Jiġu bil-Vapuri u La Jibbnazza Niġi Lura pppruvajt nibni l-figura ta’ nannu u ta’ nanna, imma sa dak iż-żmien kont għadni ma sirtx nannu. Hi esperjenza sabiħa ħafna, mimlija tagħlim, paġna miftuħa fil-ktieb tal-misteru tal-ħajja, mixja fiż-żmien.

      2.       Kif irrikonċiljajt dawn iż-żewġ rwoli ma’ dawk ta’ Professur tal-Letteratura u kittieb matul is-snin? Kif seta’ r-rwol tiegħek bħala missier u nannu għen fil-qasam tal-kitba u anki tat-tagħlim?

Dejjem kelli liberta’ sħiħa, il-ħin kollu li kelli bżonn kuljum għall-istudju u għall-kitba, u anki għar-riflessjoni, jiġifieri l-ħinijiet twal li ngħaddi kuljum naħseb, u mhux biss nikteb. Il-ħajja professjonali u l-ħajja letterarja qatt ma fixkluni fir-rwol familjari tiegħi. Anki kieku rrid, ma nistax naħli l-ħin għaliex ix-xogħol jibda tiela’, u l-kitba tkun trid tinkiteb... Fil-qasam tal-kitba, tar-rumanzi u tan-novelli, il-ħajja ta’ missier u ta’ nannu kienet għalija għajn ta’ ispirazzjoni kbira. M’iniex se nitkellem fuq ix-xogħol tiegħi, imma naħseb li kull qarrej jista’ jintebaħ li l-bijografija tħalli influwenzi qawwija.

      3.       Inti wieħed minn dawk il-ftit kittieba stabbiliti li jiktbu wkoll fuq il-ġurnali dwar kwestjonijiet differenti. Insemmi fil-każ tiegħek kitbiet fil-ġurnali dwar Malta u l-Ewropa , u anki dwar id-divorzju. Temmen li dak li għandu jgħid il-kittieb jasal aktar permezz tar-rumanz jew tal-ġurnal? Għaliex dan?

Ili nikteb regolarment fil-gazzetti sa mis-snin sittin. Għamilt snin twal nikteb kolonna regolari ta’ kull ġimgħa f’gazzetta jew f’oħra. Hemm imbagħad is-sensiliet ta’ programmi li għamilt fuq ir-radju,ecc. Dejjem ħassejt li kelli nagħti s-sehem tiegħi fit-tiswir tal-ħsieb Malti. Ir-rumanzi tiegħi huma mezz ta’ xandir ta’ ċerti ideat, u għalhekk huma estensjoni tal-kitba ġurnalistika. Ma nafx liema ġeneru hu l-aktar effettiv. Naf żgur li hawn Malta hawn ħafna u ħafna nies li japprezzaw, kemm ktieb u kemm artiklu. Inħossni grat immens.

      4.      Min huwa l-intellettwali per eċċellenza għalik? Kif tiddeskrivih?

Għalkemm mal-wasla tal-Perestrojka, tal-Glasnost, il-kunċett romantiku tal-intellettwali tbiddel jew inħela, xorta waħda jibqa’ jeżisti l-fatt li hemm persuni li s-sehem tagħhom lis-soċjeta’ jistgħu jagħtuh l-aħjar billi jaħsbu. Hekk hu l-qasam akkademiku, fejn għandha taħkem biss il-kompetenza, u mhux l-opinjoni faċli, improvviżata. L-intellettwali llum, wara l-waqgħa tal-Ħajt ta’ Berlin, hu l-espert, il-bniedem imħarreġ fil-ħsieb, u li jgħix il-ħin kollu jitħarreġ fil-ħsieb. L-akbar ħsara li tista’ ssir fi żmienna hi sewwasew mill-opinjoni, għaliex din twassalna biex naħsbu li nafu kollox fuq kollox. Intellettwali per eċċellenza hu kull min jispeċjalizza f’suġġett fil-livell akkademiku u jkun kapaċi japplikah għas-sitwazzjonijiet ta’ żmienu. Hu xi ħadd li jaf li jaf ftit. L-akbar tagħlimiet tiksibhom aktar ma tikber. Hu diskors twil.

      5.      Xi tgħid dwar ir-rwol tar-rivisti reliġjużi lokali llum f’rabta mal-qasam reliġjuż imma fuq kollox mal-qasam kulturali?

 Ir-Reliġjon hi l-għajn ta’ kull ġid. Pajjiż li jitlef ir-reliġjon tiegħu hu pajjiż li jkun qiegħed jipperikola s-saħħa tiegħu stess. Ir-rivisti reliġjużi fostna huma xhieda ta’ kemm il-Maltin iħobbu jaqraw, u l-aktar fuq il-fidi tagħhom. Malta hi pajjiż li jħobb ħafna l-qari – ara l-kwantità ta’ materjal stampat li joħroġ biż-żewġ ilsna – u fuq kollox iħobb jaqra fuq il-fidi tiegħu.

    6.      Xi tgħid dwar il-pluraliżmu fix-xandir lokali? Dan sewa ta’ ġid jew ta’ deni rigward il-livell kulturali/edukattiv imma anki morali tal-poplu Malti in ġenerali?

Bi pluraliżmu nifhmu diversitajiet li jgħixu flimkien. Il-pluraliżmu jkun ta’ ġid meta jkun ikkontrollat, meħlus mil-liġi tal-ġungla, l-uniku pajjiż fejn kulħadd jagħmel li jrid – pajjiż ta’ inġustizzja. Ix-xandir jista’ jagħmel il-ġid daqskemm il-ħsara. Fl-Ewropa l-pluraliżmu tax-xandir kiber wara l-waqgħa tal-ideoloġiji, u b’hekk twieldet ideoloġija ġdida: l-opinjoniżmu. X’taf tgħid fuq kollox. Hi fażi perikoluża, u hi inġustizzja kontra t-tfal u ż-żgħażagħ u l-vulnerabbli.

     7.      Inti u l-esperjenzi tiegħek lil hinn minn xtutna f’rabta mar-rwol tiegħek fil-qasam tal-letteratura. Hemm xi episodji li ħallew marka fuqek u li ma tinsa qatt? Tista’ ssemmi fil-qosor tnejn jew tlieta?

Għamilt madwar tletin sena nieħu sehem regolari f’kungressi fi bliet barranin. L-episodji huma ħafna, imma l-aktar li niftakar hu li darba fi żmien il-komuniżmu fi Praga, kittieb ħabib tiegħi qalli li ma kienx jemmen f’Alla għaliex il-partit ma kienx iħallih. Kont staqsejtu, allura, jekk kienx se jiddeċiedi li jemmen kieku l-partit kien iħallih jemmen. ‘Yes, yes, surely, I will believe.” 

    8.      Inti għandek wara spallejk snin twal ta’ tagħlim u kuntatt maż-żgħażagħ. X’tibdiliet innutajt għall-aħjar jew għall-agħar rigward ir-relazzjoni żgħażagħ/għalliema/tagħlim matul dawn is-snin? Kemm taħseb li s-sistema edukattiva attwali qed tgħin liż-żgħażagħ ikunu kritiċi fis-sens pożittiv?

Fl-esperjenza tiegħi fit-tagħlim, fil-livell sekondarju daqskemm terzjarju, ippruvajt ngħallem skont is-sillabu u ħafna drabi ‘l barra mis-sillabu. Naħseb li l-edukazzjoni għandha (1) turi kemm ninsabu fi pjaneta li ma nafuhiex; (2) turi l-bżonn tal-akbar għerf, li hu l-umiltà u s-sens tal-limitu; (3) tippreżenta l-lezzjonijiet il-kbar tal-ħajja li huma mixtieqa quddiem Alla u quddiem il-ħolqien: imħabba, ġentilezza, sabar.

9.      X’jagħmel Oliver Friggieri meta ma jkunx medhi bil-kitba jew bi ħwejjeġ marbutin ma’ xogħol? Liema huma dawk il-ħwejjeġ  jew waqtiet li fihom issib il-veru mistrieħ?

Għaddejt ħajti nistudja u nikteb biss. Ma nafx, illum, x’naf nagħmel aktar minn hekk. Inħossni kuntent u sodisfatt ħafna. Ma nafx ngħidlek meta nsib il-veru mistrieħ. Naf żgur li l-kitba mhux biss hi sfida diffiċli, imma hi wkoll sodisfazzjon kbir. Wara ħajja ta’ aktar minn ħamsa u erbgħin sena mgħoddijin fit-tagħlim u fil-kitba, ma nixtieq xejn aħjar minn dan. Dejjem bqajt ngħix l-istess ħajja ma’ niesi fil-Furjana, u għalhekk qatt ma rajt li hemm xi differenza bejn il-verità tat-triq u l-verità tal-ktieb li ridt nikteb. L-ispirazzjoni hi dejjem it-triq, in-nies u l-annimali li qegħdin ibatu. In-narrattiva tiegħi hi dejjem imnebbħa minn nies komuni, qabelxejn minn ommi wild il-Kottonera. It-tbatija hi waħda, l-istess. Ma hemmx verità oħra, lanqas fl-epoka diġitali. In-natura ma timpressjona ruħha b’xejn, u x-xjenza hi dejjem għarkobbtejha quddiemha.

     10.  Personalment nara li l-modestja hija fattur ewlieni fil-karattru tiegħek. Minkejja dan kif tixtieq li n-nies tibqa’ tiftakrek?

Nixtieq li min jibqa’ jiftakarni, anki skont il-kotba tiegħi, ikun jista’ jgħid li jien qatt ma weġġajt lil ħadd, la annimal u lanqas bniedem, għaliex it-tbatija hi waħda u l-istess. Hekk nixtieq li jiftakruni: xi ħadd li kiteb il-kotba biex inaqqas l-uġigħ, ir-regola suprema ta’ din il-pjaneta misterjuża.  Nibki quddiem il-weġgħa ta’ dudu bħalma nibki bil-weġgħa ta’ bniedem bħali. L-uġigħ iweġġa’ lil kulħadd l-istess, u Alla jibki f’kull każ l-istess. Hu Missier wieħed.

(Patrick Sammut)
  

                    

Sunday, February 12, 2012

Una Giornata per la difesa della Lingua Materna


 
Il 21 febbraio di ogni anno, da un po’ di tempo ormai, è la Giornata della Lingua Materna. È stata l’Unesco nella sua XXIX Sessione della Conferenza generale a proclamarla tale. Las proposta era partita dal Bangladesh ed era appoggiata da 28 paesi. La data vuole ricordare la sollevazione avvenuta nel 1952 dell’allora Pakistan orientale in difesa del Bangla, madre lingua di buona parte del paese.
Difendere la diversità linguistica e culturale e il plurilinguismo nel mondo è tra gli obiettivi principali dell’Unesco. Gli sforzi per promuovere la diffusione delle lingue madri, che costituiscono il piú importante strumento per la salvaguardia e lo sviluppo del nostro patrimonio materiale ed immateriale, sono finalizzati non solo ad incoraggiare la diversità linguistica e l’educazione plurilinguistica, ma anche a sviluppare una piú profonda consapevolezza delle tradizioni linguistiche e culturali nel mondo e una solidarietà basata sulla comprensione, la tolleranza e il dialogo.
La Giornata è quindi uno strumento di salvaguardia del Patrimonio linguistico culturale dell’umanità, messo oggi in pericolo dalla globalizzazione e dalle tendenze all’utilizzo di un’unica lingua con i conseguenti rischi di progressiva marginalizzazione e sparizione delle altre.
L’azione dell’Unesco è volta a creare le condizioni ambientali, sociali, intellettuali e mediatiche per lo sviluppo del plurilinguismo inteso come strumento di accesso democratico al sapere di tutti gli uomini, quale che sia la loro lingua madre.
L’Unesco che da moltissimi anni è presente sul fronte della mediazione linguistica tra culture è particolarmente attento al problema del rischio di scomparsa di oltre 3000 delle 6000 lingue parlate nel mondo.
Le lingue materne si difendono con l’adozione di una lingua neutra per la comunicazione internazionale. A tale può benissimo assolvere l’esperanto, lingua di tutti in generale e di nessuno in particolare, che ha tutte le caratteristiche per tale scopo: facilità, flessibilità, neutralità, foneticità, ecc.
Notizie sull’esperanto si possono trovare, in particolare, in http://www.esperanto.it, dove http://www.esperanto.it/materiale-informativo, si può anche scaricare materiale informativo.
 
Amerigo Iannacone